İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Ortak `soykırım´ komisyonu

Halaçoğlu önerdi, Sarafian kabul etti. 1915’ten sonra Osmanlı Ermenilerinin akıbetinin ne olduğunu araştırmak için Türk ve Ermeni tarihçilerden ortak komisyon oluşturulacak

İSMAİL SAYMAZ

İSTANBUL – İstanbul Üniversitesi tarafından düzenlenen ‘Türk-Ermeni İlişkilerinde Yeni Yaklaşımlar’ başlıklı uluslararası konferansın ikinci gününde olumlu bir adım atıldı ve iki tezi savunanlar arasında bir ortak komisyon kurulması için çalışma kararı alındı. Dünkü konferansta, ‘1. Dünya Savaşı’nda ve sonrasında Ermeni sorununun çeşitli yönleri’ tartışıldı.

Yine ‘Mavi Kitap’

Ermenilere soykırım yapıldığını iddia eden Londra merkezli Gomidas Institute Müdürü Ara Sarafian, konuşmasında, etnik temizlik iddialarına kaynak gösterilen ‘Mavi Kitap’ı savundu. (İngiltere Propaganda Bürosu’nca 1916’da yazılan ‘Mavi Kitap’, Osmanlı Ermenilerine sistematik etnik temizlik uygulandığını ileri sürüyor.)

Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu, Sarafian’a, 1915 ve sonrasında Osmanlı Ermenilerinin akıbetinin ne olduğu ve bu dönemdeki Ermeni ve Türk kayıplarını araştırmak üzere, Ermeni ve Türk tarihçilerden bir komisyon oluşturulmasını önerdi. Sarafian da öneriyi kabul etti. Halaçoğlu, daha sonra, Sarafian ve Ermeni tarihçilerle bir araya geleceklerini ve bu komisyonun oluşması için çaba sarf edeceklerini söyledi. Dünkü oturumda şu görüşler savunuldu:

‘Rusların rolü büyük’

Doç. Dr. Betül Arslan (Atatürk Üniversitesi öğretim üyesi): Erzurum, Türkler ve Ermenilerin dostluk içinde yaşadıkları bir kentti. Ermeniler bölgenin en rahat yaşayan grubuydu. 670 bin Müslüman, 135 bin Ermeni vardı. Ticaret Ermenilerin elindeydi. Savaş haberlerinden korkan Müslüman halkın yarısı göç etti. Bunlardan 200 bini geriye dönebildi.

Sadece Erzurum’da 150 bin Müslüman ölürken, tüm Türkiye’de 350 bin Ermeni’ nin açlık, soğuk ve yolculuktan ölmesi imkânsız değil. Rus birliklerinin yerine gelen Ermeni çeteleri 3 bin Türk’ü katletti. Ermeniler bunu yaparken, Türkler neden karşı bir şey yapmadı? Çünkü Osmanlı seferberlikteydi, erkekler askerdi, kalanlar kadın, çocuk, yaşlıydı ve mukavemet güçleri yoktu. Katliamda Rusların rolü büyük. Türkiye’de bu iş sadece tarihçilere bırakılamaz. Politik olarak da cevap verilmeli.

‘Osmanlı haklıydı’

Prof. Dr. Justin McCarthy (ABD’li tarihçi-yazar): Osmanlıların Ermenilerden korkmaları için haklı sebepleri vardı. Arkadan vurulmaktan korkuyorlardı. Doğu’da iki cephe vardı, İran ve Rus cepheleri. Sivas’tan Erzincan’a uzanan yol Rus cephesine ilerliyor. Burada telgraf hatları var. Erzurum ile Erzincan arasındaki hattı keserseniz askeri iletişimi zorlarsınız.

Şebinkarahisar’da hem demiryolu hem de telgraf hattı var. Ordunun Rusya ile savaşması için her şey bu yoldan geçecekti. Ermeniler bu yol üzerinde isyan etti. İsyan için nüfusun yüzde 15’ini oluşturduğunuz yeri mi seçersiniz? Neden isyan çıkardılar? Çünkü Rusların casusluğuna soyunup Osmanlı’nın yollarını kesebilmek için. Urfa’da ve Zeytun’da olduğu gibi Sivas’ta da başarılı olamadılar. Ancak büyük hasar verdiler. Osmanlı cepheden gelip bunlarla uğraştı. Ermeniler gerilla savaşı için uygun yerleri seçti. Bu bölgelerde telgraf hatları kesildi. Osmanlı askerlerinin kaçabileceği yollar ve geçitler de Ermenilerce tutuldu ve bu yolda yüzbinlerce Müslüman öldürüldü. Ermeniler Rusların bilinçli casusuydu. Osmanlı, Ermeni isyanını bastırmak konusunda haklıydı.

‘Sistematik katliam var’

Ara Sarafian (Gomidas Institute Müdürü ve ‘Mavi Kitap’ın editörü): ‘Mavi Kitap’ın propaganda eseri olduğu, belgeler seçilirken tarafgir olunduğu söyleniyor. Bu kitap 1916 yılında yayımlandı. Görgü tanıklarının raporlarına göre, sistematik bir Ermeni katliamı var. Türklerin Ermenileri hedef aldığı söyleniyor.

Türk milliyetçileri raporların nereden alındığının ve kaynakların kime ait olduğunun bilinmediğini öne sürüyor. Kaynak anahtarı 40 yıldır yayımlanıyor. Eleştirenler o anahtara baksın. O tarihte ABD’nin Türkiye’deki pek çok kentte temsilcileri vardı. Harput’taki Ermeni nüfusuna yapılanları ABD’liler gözlemledi. ABD konsolosu buna tanık oldu, konvoyları gördü, insanların Suriye çöllerine gelmeden öldüklerini işitti, yoldaki katliamları gördü.

ABD belgelerinde, Suriye’ye 485 bin Ermeni’nin vardığının yazılı olduğu aktarıldı. Aynı belgede, ‘Binlerce insan Suriye’ye gelemeden öldürüldü’ de deniyor. Üstelik bunlardan 300 bini de Der Zor’a gönderildi ve bunların da pek çoğu açlık ve hastalıktan öldü. Urfa’da da ABD’liler vardı. Urfa Ermenileri 1915’in sonunda ayaklandı. Çünkü tehciri gördüler.

‘Kitabın maskesi düştü’

Şükrü Elekdağ (CHP Milletvekili ve emekli büyükelçi): ‘Mavi Kitap’, propaganda ürünüdür, iddialar mesnetsizdir. İngiltere, kitapla ABD kamuoyunun vicdanına seslenerek savaşa girmelerini istiyordu. Bu kitap o bakımdan başarılı oldu.

Kitabın orijinal nüshasında, kaynakların gerçek isimleri açıklanmadan, onlara kod adları veriliyordu. Bu kitabın maskesini düşüren kişi ABD’li McCarthy oldu. Kitabın kaynak anahtarı İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nda bulundu ve açıklandı. Kitabın propaganda aracı olduğu ortaya çıktı. Kitapta yer alan 150 tanığın güvenilir olduğu ileri sürülüyor. Bu 150 kişinin isimleri belli değildi. 59 belge ABD’li misyonerler, 52 belge Ermeni militanlarca, yedi belge de Taşnak üyelerince yazılmıştır. Bu kitap bir sahtekârlık faaliyetidir.

Yorumlar kapatıldı.