Ayasofya Müzesi’nde, ‘taklitleriyle gerçeği değiştirilerek’ yapılan çini hırsızlığının boyutları sanılandan da büyük çıktı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, eserleri Louvre Müzesi’nden geri almak için bir dosya hazırladı
Ömer Erbil
Ayasofya Müzesi’nde taklitleriyle gerçeği değiştirilerek yapılan çini hırsızlığının boyutlarının çok büyük olduğu anlaşıldı.
Müzenin içinde, 2. Selim Türbesi’nde bulunması gereken pek çok çininin Louvre Müzesi’nde olduğu biliniyordu. Ancak yapılan son araştırmalar, 3. Murat Türbesi ve Sultan 1. Mahmut Kütüphanesi’nden de çok sayıda çini çalındığı belirlendi. Bu arada Louvre Müzesi’nden geri istenecek olan çinilerle ilgili deliller toplandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı da, Louvre Müzesi’nde sergilenen eserlerin geri istenmesi için hazırladığı dosyayı Dışişleri Bakanlığı’na gönderdi.
Restorasyon yaparken çalmış
Her şey, Milliyet gazetesinin, Ayasofya Müzesi’nde yer alan 2. Selim Türbesi’ndeki 16. yüzyıl tarihli çini panonun Louvre Müzesi’nde sergilendiği haberiyle başladı. Müze Müdürü Jale Dedeoğlu bu haber üzerine bir araştırma başlattı. Çinilerle ilgili tüm ilgili kurumları tek tek arayan ve arşivlerde araştırma yaptıran Dedeoğlu ilginç bilgilere ulaştı.
Bu bilgilere göre, 1895’te İstanbul’da diş doktorluğu yapan ve aynı zamanda restoratör ve koleksiyoncu olan Fransız Albert Sorlin Dorigny, dönemin Evkafı Hümayun Nezareti’ne (İnşaat ve Tamirat Genel Müdürlüğü) müracaat edip restorasyonlar için izin istedi. Para karşılığında da bu restorasyonları gerçekleştirdi. Ancak Dorigny, Fransa’dan getirttiği taklit çinilerle gerçekleri bir gecede değiştirdi. Fransa’ya kaçırılan çinilerin bir kısmı Louvre Müzesi’ne satıldı.
Çiniler ‘yağmalanmış’
Dedeoğlu’nun yaptırdığı araştırma sırasında büyük bir talan daha ortaya çıkarıldı. Sadece 2. Selim Türbesi’nde değil, Ayasofya’daki 3. Murat Türbesi ve Sultan 1. Mahmut Kütüphanesi’nde de çok sayıda çininin taklitleriyle değiştirildiği ortaya çıkarıldı.
Bu durum 8 Ocak 2006’da, fotoğraflı bir raporla Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bildirildi. Müze Müdürü Dedeoğlu, Avrupa’daki tüm müze kataloglarının taranarak çinilerin bulunacağını söyledi.
İşte Kültür Bakanlığı’nın delilleri
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Louvre Müzesi’nden geri verilmelerini isteyeceği çinilerle ilgili olarak sunulan deliller şöyle:
Ayasofya Müzesi’ndeki imitasyon çinilerin Fransa’da üretildiği kesinleşti. Taklitlerin arka yüzünde, 19. yüzyılda Fransa’da faaliyet gösteren en büyük çini atölyelerinden biri olan ‘Choisleroi Seine’in imzası var.
Dorigny tarafından 1895 yılında türbede restorasyon yapıldığı kesin bir bilgi. Bu tarihten sonra restorasyon amaçlı olarak türbeye girilmedi. Dorigny’ye restorasyon için para bile verildi.
Çiniler 1922’deki Louvre katoloğunda yer aldı.
1923 ve 1925 tarihlerinde Fransa’da yayımlanan “14. ve 18. yüzyılda Anadolu ve İstanbul Seramikleri” isimli eser ile E. Mamboury’nin İstanbul Rehberi Seyyahini isimli eserinde çinilerin çalındığı belirtildi.
Yorumlar kapatıldı.