İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Fransız tarihçiler ve `genosid´

Murat Belge

Fransa’da ‘soykırım’ türünden olayları reddetmeyi suç haline getiren yasa, burada Ermeni kıyımını reddetmeyi kariyer haline getiren zevatı bir yandan kızdırmış, bir yandan da sevindirmişti. Sevindirmişti, çünkü böylece ‘Avrupa bize düşman’ temasını, ‘Avrupa’da tek-yanlı ve antidemokratik’ temalarını işleyebiliyorlardı.

Yalnız Fransa’da değil, birkaç Avrupa ülkesinde bu tip yasalar var. Bunların çıkışı da genellikle bizim ‘Ermeni kıyımı’ tartışmalarının yeniden bir güncellik kazanmasından öncesine uzanıyor. Asıl hedefi Nazilerin yarattığı ‘Holocaust’. Zaman zaman bunun da çok abartıldığını veya hiç olmadığını söyleyenler çıkıyor; bu korkunç uygulamaya tabi tutulduğu için (şahsen ya da bağlı olduğu topluluk dolayısıyla) zaten bir travma yaşamakta olan insanların bir de bu hakaretamiz inkârlarla rencide olmasına meydan vermemek için düşünülmüş yasalar.

Böyle bir amacı elbette anlayışla karşılıyorum. Gene de, bu gibi konuların, hele konuyla dolaysız ilgisi bulunmayan ülkelerde, yasalarla pekiştirilmesine fazla anlam veremiyorum, bunu doğru da bulmuyorum. Gene bizim ‘kıyım’ olayında olduğu gibi, çeşitli ülkelerin parlamentolarının bu konuda yasa veya karar çıkarması da anlamlı gelmiyor.

Tabii bir noktada, şöyle bir anlamı var: bir ülke yaptığı işi böyle bağıra çağıra reddeder ve gerçekliğe dürüst bir tavırla yaklaşmaya böyle bir kararlılıkla karşı çıkarsa, başkalarının ona uygulayacağı fazla bir tedbir kalmıyor. Savaş ilan edemeyeceklerine göre böyle bir yasa geçiriyorlar. Soykırımların en beterini icra etmiş Almanya hakkında herhangi bir parlamentonun böyle bir kararı falan yok, çünkü Almanya olanları inkâr etmiyor.

Kararın nesnesi olan ülkenin mantıkdışı davranıyor olması böyle bir uygulamaya bir çeşit mantık kazandırsa da, olayı soyutlayarak düşündüğümde, gene fazla anlam veremiyorum. Almanya, ‘Holocaust’ bir yana, bugün Namibia denilen topraklarda korkunç bir kıyım yapmıştı. Şimdi bunu çeşitli ülkelerin parlamentoları bir ‘karar’ veya bir ‘yasa’ haline mi getirmeli? Ya getirmezse ne olacak? Almanya bunu yapmamış mı olacak?

Bütün bu konularda nihai yargı tarihin yargısıdır. Bizimki de dahil olmak üzere bütün bu olaylar tarihin merceği altında ve hepsinde bitakım ayrıntılar tartışılıyor olsa da, tarih genel hükmünü vermiş durumda.

Tam şu sırada, Fransa’nın son derece saygıdeğer bazı tarihçilerinin söz konusu yasa karşısında hoşnutsuzluklarını dile getirmeleri bence çok iyi oldu. Toynbee “Yazdığımızı propaganda diye kullandılar” dedi diye ‘İşte, o da kıyımı yalanladı’ diye ülke içinde her zamanki ‘disinformation’ı yapıp, ama yalanlarına kendileri kanıp Birleşik Krallık parlamentosuna mektup yazan (ve aşağılayıcı bir cevap alan) zevat, Fransız tarihçilerinin de kıyımı reddettiğine dair yalan yayabilirler. Oysa tabii ki böyle bir şey söz konusu değil. Adamlar öncelikle böyle bir konuya parlamento gibi siyasi kurumların burnunu sokmasından rahatsız. Toynbee gibi Braudel’in, Ladurie’nin, bu ayarda tarihçilerin ‘Kıyım olmadı. Ermeni yalanıdır’ demesi elbette mümkün değil. Ama tarihçilerin işinin bir ‘yasama’ konusu olmasından da rahatsızlar doğal olarak.

Öte yandan, okuduğum kısa bir nottan, Ladurie’nin, ‘genosid’ tanımından da ciddi şüpheleri olduğunu anladım. Bundan ötesini, o kısa yazıda tam yerine oturtamadım, ama benzer şeyler düşündüğümüz duygusuna kapıldım. Çünkü o da ‘kıyım’dan söz ediyor, ama ‘genosid’ terimini Holocaust’a ayırıyor.

‘Kıyım’ bir eylemi anlatan bir kelimedir, bu bakımdan da ‘nötr’ bir yanı vardır. Ama ‘genosid’ dediğinizde hakiki bir terimi telaffuz etmiş oluyorsunuz. Bir ‘hukuk terimi’ neler içerirse, geçmişten geleceğe, yargılamadan yargının kendisine, her şey var içinde. Tam da bu nedenle, herhangi bir ülkenin parlamentosunun bir başka ülkenin ‘genosid’ yaptığına dair bir karar veya yasa çıkarması, olması gereken prosedüre aykırı bir durum oluyor. ‘Tarihi bir olgu’nun olduğunu söylemek bir şeydir, onun üstüne ‘hukuki bir yargı’ vermek başka bir şeydir -en azından, bir parlamentonun yetkisi ötesinde bir şeydir.

Ama inkârcı böyle davrandıkça, bunlar olacak ve büyük bir ihtimalle daha kötüleri de olacak.

Yorumlar kapatıldı.