Emniyet, Kurtuluş Savaşı’nda düşmanla işbirliği yaptıkları gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarılan ve ‘Yüzellilikler’ olarak bilinen kişilerin gizli dosyalarını kamuoyuna açılmak üzere Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne devretti
Tolga Şardan – Ankara
1950 yılı ve öncesi dönemine ilişkin arşivlerle ilgili çalışma başlatan Emniyet Genel Müdürlüğü, Kurtuluş Savaşı’nda “düşmanla işbirliği yaptığı” gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarılan 150 kişiye ilişkin olanların da aralarında yer aldığı 400’den fazla dosyayı, kamuoyunun bilgisine sunulması için Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne (DAGM) gönderdi. Emniyet’in Nâzım Hikmet, Peyami Safa ve Necip Fazıl Kısakürek gibi isimlere ait dosyaları da yakında devretmesi bekleniyor.
Bakan Aksu onayladı
Türkiye’nin en kapsamlı ve eskiye dönük bilgilerini barındıran arşivlerinden birine sahip Emniyet Genel Müdürlüğü, tasnif çalışması başlattı. Arşivin etkin kullanımının sağlanması amacıyla DAGM ile yürütülen çalışma kapsamında oluşturulan araştırma grubu, üzerinden en az 50 yıl geçmiş bazı dosyaların kamuoyuna sunulmasında sakınca görmedi. Daha önceki çalışmalar kapsamında açıklanması “sakıncalı” bulunan özel dosyalar da, Emniyet Genel Müdürü Gökhan Aydıner ve İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu’nun onayından geçti. DAGM’ye gönderilen 422 dosya, uzmanlarca tasnif edildikten sonra kamuoyunun bilgisine sunulacak.
Dosyaların dağılımı
DAGM’ye teslim edilen dosyalar arasında “Yüzellilikler” olarak adlandırılan isimlerle ilgili 309 dosya yer alıyor. Dosyalar arasında; “komünist” faaliyetlerle ilgili 15, “faşist” faaliyetlerle ilgili 7, “Hitlercilik” başlığı altında 17, “Ermenilik” konusunda 2, “İslam ve halifecilik” konusunda 14, “güzel sanatlar” konusunda da 58 dosya yer alıyor. Komünistlik konulu dosyalarda, yabancı ülkelerdeki faaliyetlere ilişkin bazı bilgiler bulunuyor. Hitlercilik konusundaki dosyalar arasında Türkiye içi ile ilgili 13, Türkiye dışı ile ilgili 3 dosya mevcut. Ermenilik konulu dosyalardaysa “anti-Ermeni faaliyetleri”, “dünya Ermeni faaliyetleri” gibi alt kategoriler bulunuyor.
Yüzellilikler olayı
Kurtuluş Savaşı sırasında düşman devletler ve İstanbul hükümetiyle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle 1924’te Türkiye Cumhuriyeti uyruğundan çıkarılan 150 kişi “Yüzellilikler” olarak adlandırılmıştı. 1938’deki Af Kanunu ile bağışlanan Yüzellilikler için eski memuriyetlerinden dolayı emeklilik bağlanmaması ve 8 yıl süreyle kamu hizmetine girememeleri öngörülmüştü.
Aftan sonra Yüzellilikler’in bir bölümü Türkiye’ye döndü. Refi Cevad, Refik Halid, Mustafa Neyyir, Rıza Tevfik, Çerkez Ethem’in ağabeyleri Tevfik ve Reşid beyler geri dönenler arasındaydı. Son Osmanlı padişahı Vahdettin ile Sadrazam Damat Ferit Paşa ise liste dışında tutulmuştu.
Yorumlar kapatıldı.