Fransız Meclisi’nin sözde soykırımı tanıma kararından dört yıl sonra Paris’ten tarihî bir itiraf geldi. Cumhurbaşkanı Chirac, Fransız sömürge tarihinin iyi yanlarının anlatılması için çıkarılan yasaya gelen sert tepkiler üzerine, “Tarih yazmak yasaların değil, tarihçilerin işidir.” açıklamasını yaptı. Fransa, krizi aşmak için tarihçilerin de yer alacağı komisyon kuracak.
Sözde Ermeni soykırımı iddialarını 2001 yılında parlamentoda kabul ederek yasalaştıran Fransa’dan dün ilginç bir açıklama geldi: Meclisin söz konusu kararını onaylayan Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, kendi ülkesinin çıkarları söz konusu olunca çark etti. Fransa’nın sömürgecilik tarihine ilişkin alevlenen tartışmaları yatıştırmak için açıklama yapan Chirac, ülkesinin ‘resmi tarihi’ olmadığını ileri sürerek “Tarih yazmak yasaların işi değildir. Tarih yazmak, tarihçilerin işidir.” dedi. Başbakan Dominique de Villepin de “geçmiş hakkında konuşmanın veya tarih yazmanın meclisin görevi olmadığını” söyledi. Fransa’nın sömürgecilik tarihine ilişkin tartışmalar, 23 Şubat’ta okul kitaplarının “sömürgecilik geçmişinin özellikle olumlu yönlerini öğretmesini” öngören tasarıyı meclisin kabul etmesiyle başladı. İktidardaki Halk Birliği Hareketi’nce (UMP) sunularak yasalaştırılan karara tarihçiler ve sivil toplum örgütlerinin yanı sıra muhalefet de sert tepki gösteriyor. Chirac, sömürge yasasına tepkileri yumuşatmak için tarihçilerin de yer alacağı bir komisyon kuracaklarını açıkladı. Fransa’nın eski sömürgelerinde ve denizaşırı topraklarında büyük gürültü koparan karar, İçişleri Bakanı Nicolas Sarkozy’nin Martinique ve Guadeloupe’a yapacağı ziyareti de iptal ettirdi. Sarkozy’nin deniz aşırı topraklarında yasaya karşı oluşan tepki sebebiyle ziyaretten vazgeçmesi, Fransa’daki tartışmaları daha da büyüttü. Sömürge yasasının alevlendirdiği gerilimi düşürmek için dün bir açıklama yapmak zorunda kalan Chirac, tarihin yasalarla yazılamayacağını ifade etti.
Chirac, 23 Şubat tarihli “sömürge yasasına” ilişkin tepkilerin büyümesi üzerine “parlamentonun tarih ve hafıza konularındaki hareketlerinin değerlendirilmesi için çoğulcu bir komisyon kurulması” kararını aldıklarını açıkladı. Meclis bünyesinde kurulacak olan ve tarihçilerin de bulunacağı bu komisyonda bütün duyarlılıkların dinleneceğini belirten Chirac, komisyonun üç ay içinde açıklayacağı tavsiyelerini önemle dikkate alacağını bildirdi.
Açıklamasında, tarihin “bir milletin birliğinin anahtarı” olduğuna dikkat çeken Chirac, “buna karşın tarihin bir ayrılık tohumu haline gelmesi ve geçmişin yaralarının yeniden açılması için çok az şeyin yeterli olacağını” ifade etti. Chirac, Fransa’nın da diğer milletler gibi tarihinde iyi günler kadar karanlık anlar da yaşadığına işaret ederek, “Bu, bütünüyle kabul etmemiz gereken bir miras.” dedi. Tartışmaları önceki gün France Inter radyosuna değerlendiren Başbakan Dominique de Villepin de, parlamentonun 23 Şubat 2005 tarihli kararıyla tarih yazmaya kalkıştığına işaret ederek “tarih yazımının siyasetin ve parlamentonun işi olmadığını” söyledi. İçişleri Bakanı Nicolas Sarkozy, Martinique ve Guadeloupe’a yapacağı ziyareti bölgenin sembol ismi edebiyatçı Aimé Cesaire’in görüşmeyi reddetmesi ve sivil toplum örgütlerinin yoğun tepkisi üzerine iptal etmişti.
Cezayir’le ilişkiler çok gergin
Muhafazakar UMP’li milletvekillerinin ısrarı sonucu Meclis’ten geçen yasaya tarihçiler ve sivil toplum örgütleri sert tepki gösteriyor. Tepkilere rağmen geri adım atmayan UMP’li vekiller geçtiğimiz ay yasanın değiştirilmesi için muhalefetteki Sosyalist Parti ve Yeşiller tarafından verilen teklifi reddetmişlerdi. Öte yandan ‘utanç yasası’ olarak adlandırılan kanunun yürürlükten kalkması için Fransız Antilleri’nde bir kampanya başlatıldı.
Fransa’nın sömürgecilik geçmişinin sadece olumlu yönlerini tanımasına en sert tepki Cezayir’den geliyor. Son aylarda Fransa’ya karşı sert açıklamalar yapan Cezayir Devlet Başkanı Abdulaziz Buteflika söz konusu yasa için “inkarcılık ve revizyonizme saplanmış bir zihin körlülüğü” nitelemesinde bulunmuştu. Buteflika, Setif katliamının yıldönümünde yaptığı açıklamalarda da Fransa’nın Cezayir’deki yaptıklarını “Nazi soykırımına” benzeterek Fransa’yı tarihi sorumluluklarını kabul etmeye çağırmıştı. İlişkilerin, bu açıklamalarla gerilmesi nedeniyle yıl sonu imzalanması kararlaştırılan Fransa-Cezayir Dostluk Antlaşması’nın da ertelendiği belirtiliyor.
Fransız Meclisi’nin sözde Ermeni soykırımını tanıyan tasarıyı kabul etmesi, Paris-Ankara ilişkilerine büyük darbe vurmuştu. Meclisin söz konusu kararında “Fransa 1915 Ermeni soykırımını alenen tanır” şeklinde bir ifade bulunuyor. Parlamentonun tasarıyı kabul etmesinde ülkede yaşayan 300 bini aşkın Ermeni asıllı Fransa vatandaşının baskısı etkili oldu. Bu gelişmeler yaşanırken, Türkiye’nin yeni Paris Büyükelçisi Osman Korutürk, dün Chirac’a güven mektubunu sunarak görevine resmen başladı.
10.12.2005
Ali İhsan Aydın
Paris
Yorumlar kapatıldı.