Turhan Çömez:Soykırım inadı biter mi? – Akşam

Rusların sıcak denizlere inme planı, İngilizlerin (Ortadoğu’dan sonra )
İpek Yolu’nu kontrol etme ihtirası, Fransızların Anadolu
üzerindeki
emelleri, bu toplumu stratejik olarak önemli hale getirdi.

Önce Rusların kışkırtmasıyla oluşan çeteler, isyana ve
katliama
başladılar. Ardından İngilizlerin propagandasıyla
örgütlenmeler ve
sabotajlar başladı.

İki toplumun arası, bir süre sonra iyice açıldı ve yaşanan
mukatelede
her iki taraftan çok sayıda insan hayatını kaybetti (530 bin
Müslüman
Türk’ün, Ermeni çeteler tarafından katledildiği arşiv
kayıtlarıyla
belgelidir).

Üç cephede emperyalistlerle savaşan Osmanlı, (kendi
vatandaşı olan) Ermenilerin isyanıyla başa çıkabilecek güce
sahip değildi.

İttihat ve Terakki Hükümeti o günün koşullarında,
kendi için de çok zor
olan kararı aldı ve tehciri uyguladı. (ABD de, II. Dünya savaşında
kendi vatandaşı olan 120 bin Japon’u ulusal güvenlik nedeniyle
zorunlu
göçe tabi tutmuştu.)

Savaş ve yokluk ülkeyi perişan etmişti. Çok sayıda insan
hayatını
kaybetti. (O dönemde, sadece salgın hastalık nedeniyle ölen
Osmanlı
askerinin sayısının yarım milyon olduğu biliniyor.)

Tüm önlemler alınmasına rağmen, kıtlık, salgın hastalıklar,
zor
koşullar ve çetelerin saldırılarıyla tehcir sırasında hayatını
kaybeden
Ermeniler oldu.

Geri dönüş kararnamesi ile ne kadar Ermeni’nin
döndüğü tam olarak
bilinmiyor. Ancak bilinen bir gerçek var ki, geri
dönenlerin bir kısmı
tekrar milis kuvvet oluşturarak Türklere karşı savaştılar.
(Türk
İstiklal mücadelesinde, özellikle Fransızlar, geri dönen
Ermenilerden,
Antep, Maraş, Urfa ve Adana’daki Ermenilerden askeri birlik ve milis
kuvvetler oluşturdu.)

Sevk ve iskan kararında etkin olan bazı devlet adamları, tehcirden bir
süre sonra Ermeni komitacılar tarafından katledildi. (Talat
Paşa’yı
katleden Teleryan, Almanya’da tek celsede beraat etti!)

Lozan’da aradıklarını bulamayan Ermeniler, tehcirden sonra tam 50 yıl
suskun kaldılar. 1965 yılında, Adisababa’da bir araya gelen Patrik I.
Horen ve Başpiskopos Makaryos, 24 Nisan’ın sözde soykırımı anma
günü
olarak kabul edilmesini ve Kıbrıs Rumlarıyla, Ermenilerin ortak
mücadele etme kararını açıkladılar. (Kıbrıslı Rumların
katliamlarını
arttırdıkları dönem, sanırım hiçbirinizin
gözünden kaçmamıştır.)

Barış harekatıyla Kıbrıs’taki katliamların sona ermesinin hemen
ardından, 1975’te Beyrut’ta ASALA kuruldu (Merkez olarak seçtiği
yerler
oldukça önemli: Kıbrıs Rum Kesimi, Atina, Şam ve Tahran).
Çok sayıda
diplomatımızı katleden örgüt, 1984 yılında, üstlendiği
rolü PKK’ya
bırakarak sahneden çekildi. (1980’de Lübnan’da PKK ve
ASALA’nın
düzenlediği basın toplantısı ve ortak eylem kararları,
Öcalan’ın Ermeni
Yazarlar Birliği tarafından onur üyeliğine seçilmesi,
ilişkileri gözler
önüne seriyor.)

1990’lı yılların başından itibaren, Ermeni diasporasının siyasal ve
sosyal etkinliği artmaya başladı. Pek çok ülkede sözde
soykırım
anıtları dikildi. Son birkaç yılda ise 15 ülke parlamentosu
sözde
soykırımı tanıyarak sürece katkı sağladı.

Bir yandan Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde ve AGİT’te etkin
bir çalışma içine giren Ermeniler, diğer yandan
sözde soykırımın
olmadığını söylemenin suç sayılmasına dair kararları
çıkartabilmek için
çaba harcıyor.

Yıllar sonra gelinen nokta bu.

Peki bundan sonra ne olacak?

Ermenistan’da yaptığım incelemeler ve gözlemler bana, kendimize
güvenmemiz ve daha etkin olmamız gerektiğini işaret ediyor.
Diasporanın
yaptığı derin çalışmalarla Türkiye’nin (uluslararası,
siyasi-sosyal-diplomatik) mücadelesini kesintisiz
sürdürmesinin şart
olduğu çok açık.

Ancak, sınır komşumuzdaki önyargıyı kırmak, tabuları yıkmak,
ezberleri
bozmak ve soykırım inadından vazgeçirmek için daha etkin
olmamız ve
rasyonel politikalar üretmemiz de şart.

Buna dair atılması gereken adımları, pek çok yerde dile
getirdim. Ancak
okurlarımın konuya olan ilgilerini bildiğim için bir kez de
köşemde
ifade etmek istiyorum.