Tarihçiler 924 bin 158´i tartışıyor

Talat Paşa şaşkınlığı

Talat Paşa’nın defterinde tehcir edilen Ermeni sayısını 924 bin 158 olarak vermesi bazı tarihçileri şaşırttı. Onlara göre gerçek sayı bunun yarısı.

Tarihçiler 924 bin 158’i tartışıyor

Talat Paşa’nın defterinde tehcir edilen Ermeni sayısının resmi rakamlardan farklı olarak 924 bin 158 olarak verilmesi tarihçileri karşı karşıya getirdi.

Ermeni tehcirinden sorumlu tutulan dönemin Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) Talat Paşa’nın tuttuğu defterde tehcir edilen Ermeni sayısını “924 bin 158” olarak göstermesi tartışmalara yol açtı. Türkiye sadece savaş bölgesinden 450 bin dolayında Ermeni’nin tehcire tabi tutulduğunu savunurken, Talat Paşa’nın defterinde farklı rakamların yer alması tarihçileri karşı karşıya getirdi. Tarihçilerin bu konudaki görüşleri şöyle:

TEHCİR EDİLEN 480 BİN KİŞİ

* Prof. Dr. Mehmet Saray (Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı) : Defterde yer alanlar herhalde düşünülen rakamlardı. Osmanlı belgelerine göre 900 bin civarında Ermeni’nin tehciri düşünülüyordu. Ancak ilk çıkan 480 bin kişilik kafilenin 80 bini yolda ölünce durduruldu. Kış şartlarındaki yollarda ölümler fazla olunca daha fazla tehcir olmadı.

* Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu (TTK Başkanı) : Osmanlı topraklarında yaşayan bütün Ermeniler’in sayısı 1.5 milyondu. Haberde verilen 900 bin rakamına Kafkasya’ya göç edenler de dahil edilmiş.

* Şükrü Elekdağ (CHP İstanbul Milletvekili): Bu işte bir yanlışlık var. Ermeniler’in kendi yaptıkları tahminler bile bu rakama ulaşmıyor. Paris Barış Konferansı’nda Ermeni Bogos Nubar Paşa 600 bin Ermeni’nin tehcir edildiğini savunuyor. Ermeniler’in bile 600 bin dediği rakamı bizim 900 binlere çıkarmamızı ilginç buluyorum.

‘MIZRAK ÇUVALA SIĞMIYOR’

* Prof. Halil Berktay (Sabancı Üniv. öğretim üyesi): Tehcirin sadece savaş bölgeleri ile sınırlı kaldığı şeklindeki resmi sav Sadrazam Talat Paşa’nın notları ile çökmüştür. Eğer İstanbul’daki makamında oturan Talat Paşa’ya ulaşan rakam bile 924 bin 158 ise öldürülenler ve kaybolanlarla bu sayı bir milyonu geçer. Talat Paşa’nın defteri devletin resmi tezlerini çürütmüştür. Bu belge mızrağın çuvala sığmamasıdır.

* Prof. Mete Tunçay (İstanbul Bilgi Üniversitesi): Bu noktada belgenin ne zamandan beri bilinip de ortaya çıkarılmadığı önemli. Dikkati çeken bir nokta ise Ermeniler’in tehcire tabi tutulduğu pek çok bölge listede yer alırken İstanbul, İzmir gibi önemli Ermeni nüfusu barındıran yerler listede bulunmuyor. Halbuki biz İstanbul’da da pek çok Ermeni aydınının tutuklandığını biliyoruz.

İbrahim BİLEKLİ / ANKARA