Ermeniler 90 yıldır Ermeni Soykırım Tasarısı’nı Kongre’den geçirmeye çalışıyor. Bu yıl başarabilirler. Ama kendi çabalarıyla değil, Türk – Amerikan ilişkilerindeki gerginlik yüzünden
28/03/2005
Türk-Ermeni İş Geliştirme Konseyi Türk-Ermeni ortak kuruluşu. Yüzde 50 Türk, yüzde 50 Ermeni üyesi var. Kaan Soyak, 1997 yılından bu yana Türk-Ermeni İş Geliştirme Konseyi’nin Eş Başkanı. New York’ta yaşıyor ama bir ayağı Ermenistan ve Türkiye’de. Ermeni Soykırım Tasarısı’nın 24 Nisan’da yeniden ABD Kongresi’ne geleceği iddiaları üzerine Soyak’la konuştuk..
* 24 Nisan’da ABD Kongresi’nde soykırımın 90’ıncı yıldönümü olduğu iddiasıyla Ermeni Tasarısı’nın yeniden gündeme gelmesi söz konusu. Bu kez ne olur?
2 ay önce Amerika’da Ermeni Soykırımı Tasarısı’nın yeniden kongre gündemine geleceğini duyduğum an Ermeni Dışişleri Bakanlığı’ndaki arkadaşlarımı aradım. “Böyle böyle bir tasarı varmış” dedim, “bizim haberimiz yok” dediler. Dışişleri’nde görevli Ermeni arkadaşım, “Amerika’da toplam 12 diplomatımız var. Biz bu tasarıyı kongreden 12 kişiyle geçirebiliyorsak, vay be biz neymişiz?” dedi. Ben “Ermeni Diasporası?” dedim, “90 yıldır bu tasarıyı geçiremeyen diaspora şimdi bunu şimdi geçiriyorsa, demek ki 90 yıldır bu işi durduran mekanizma şimdi durdurmuyor demektir” diye yanıt verdiler. Ermeni diasporası bu anma törenlerini Türkiye’yi karalamaya yönelik yapıyor, Ermenistan’daki törenler ise daha çok “insanlığa karşı suçlar işlenmesin” vurgusunda. Her sene aynı dönemde bu iddiaları gündeme getiriyor ama başarılı olamıyorlar. Ancak bu kez tasarının geçme ihtimali var çünkü Türkiye-Amerika ilişkileri hayli gergin.
* Irak Savaşı, tezkere dışında Türk-ABD gerginliğini artıran nedenler neler? Siz bu etkileri ABD’de gözlemliyor musunuz?
Gerginliği artık herkes gözlemliyor. ABD ile Türkiye arasında birçok kanal var. Bu kanalların içi boş. Ortak vizyon çalışmaları yapılmıyor.
* 12 yıldır Türkiye-Ermenistan sınırı kapalı. Ermenistan’la Türkiye arasında diplomatik ilişki yok. Bu sorunlar bu ortamda çözülür mü? Türkiye-Ermenistan masaya nasıl oturur?
3 Nisan 1993’ten beri sınır kapalı. Türkiye’ye ne yararı oldu? Sınırları kapalı tutmamız için sürekli baskı yapan Azerbaycan’a ne yararı oldu? Ermenistan sınırı kapattığımızdan beri bu durum Ermenistan’ı ekonomik yönden sıkıntıya soktu mu? 3 hafta önce Erivan’daydım. Merkez Bankası’nın kayıtlarını inceledim. Aileden aileye para transferlerine baktım, 2004 yılında aileden aileye 800 milyon dolar gitmiş.
* Ermenistan’ın nüfusu ne kadar?
Muhalefet 1.5 milyon diyor, hükümet 3 milyon diyor. Biz 2.5 milyon diyelim. Bu gelen para nüfusa göre çok fazla. Görüşmeleri yaptığım bir Ermeni’nin Ermenistan’daki evinin iki yıl önceki değeri 130 bin dolardı, şimdiki değeri 800 bin dolar. Ev kiraları 200-300 dolardan 1500 dolara çıktı. Ülkede yaşam seviyesi yükseliyor, nakit paranın olduğunu rahatça görebilirsiniz.
* 2-3 yıl önceye göre ne değişti?
İki üç yıl önce de vardı destek ama son yıllarda daha çok insan yurtdışına gitti. Her yerde bir Ermeni var, diasporası çok geniş. Sınırlar açılırsa üçte birinin geri dönmesi bekleniyor. Bulundukları topraklar enerji deposu. Doğalgaz ve su kaynakları var. Organik tarım için çok elverişli topraklar. Türkiye’den Erzurum -Kars, Ermenistan, Gürcistan’dan ve Azerbeycan’dan bir bölgeyi çevirdiğimiz zaman yaklaşık 400 yıllık geleceği olan tarım bölgesi ortaya çıkıyor. Bu yüzden gözler özellikle iki nedenden dolayı bu topraklar üzerinde. Birincisi ulaşım, AB’nin en büyük ulaşım koridoru projesi TRACECA (Transport Corridor Europe Caucasus Asia) Türkiye, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan üzerinden geçiyor ve demiryolu maalesef kapalı, bu kapalı demiryolunun yıllık kapasitesi 10 milyon ton. Türk ihracat firmaları başta inşaat firmaları olmak üzere Orta Asya ve Rusya’ya tüm taşımalarında maliyetlerini büyük oranda düşürebilirler ve çok daha fazla iş alabilirler. Rusya’dan Türkiye’ye gelen kömür bile ton başına 60-70 dolar daha ucuza bu demiryolu aracılığıyla Türkiye’ye gelebilir. Sonuçta bu zarara bizim halkımız katlanıyor.
* Türkiye 24 Nisan’dan önce sınırı açsa ne olur?
Türkiye 23 Nisan’da sınırı açsa, aynı anda diplomatik ilişki kurulsa soykırım ve sınırların tanınması konusu masaya yatırılsa bir uzlaşmaya varılabilir. Akla ilk gelen ekonomik açılım turizm konusunda olacaktır. Kars’daki Ani Harabeleri, Van’daki Akdamar kilisesi ve Ağrı Dağı, en az 6 milyon Diaspora Ermenisi’nin ziyaret etmek istediği yerlerdir. Bunun gerçekleşmesi durumunda bölgeye hemen nakit akışı başlaması ve Doğu ve Güneydoğu illerimize ortalama yıllık 350 milyon dolar turizm geliri girmesi beklenebilir.
* Ermenistan Anayasası’nda Türkiye toprakları var. Ermenistan bundan vazgeçer mi?
Hiç kimsenin kimsenin toprağında gözü olmaz. Avrupa Birliği’nde bu var mı? Suriye de Hatay’ı kendi sınırları içerisinde göstermekteydi ama Suriye ile en kötü zamanımızda bile diplomatik ilişkilerimiz vardı. Sorunlar karşılıklı diplomatlar tarafından çözülmeli, bu yolla hem AB’de Türkiye’nin AB’ye girmesini istemeyenlerin elindeki önemli bir kozu ortadan kaldırmış oluruz,
* 24 Nisan’da ABD Kongresi’nde Ermeni tasarısı kabul edilirse ne olur?
Kongre’ye gelecek tasarıda Osmanlı denilmiyor, Türkler diyor. Türkiye Cumhuriyeti pasaportunu taşıyan herkes bu tasarı kabul edilirse “soykırımcılar” olarak görülecek. Bu damga yıllar boyu devam edecek, neden bu damgayı yiyelim? Amerikan Kongresi’nden böyle bir karar çıkarsa Kongre’nin organik bağı olan her birime bu resmi görüş olarak bildirilecek. Bundan sonra bizim çocuklarımız her Türküm dedikleri zaman, müzelerde soykırım yapmış Türk adını görecekler.
* Hukuki yaptırımlar da söz konusu olabilir bu durumda mı?
Osmanlı Ermenileri 1915 yıllarında hayat sigortası yaptırmışlar. Bunları almak için öldüklerini ispatlamaları gerekiyor. Soykırım iddiaları kabul edilmediği için bu davalar gecikiyordu. Geçen yıl davalar sonuçlandı. Amerikan Hayat Sigortası kuruluşu 1915 yılında Ermenilerin öldüğünü kabul etti. Kongre’den soykırım kararı çıkarsa, bu bağlantı kurulursa pratikte bizi kolay günlerin beklediğini düşünmüyorum.
Haber : Elif ERGU
Yorumlar kapatıldı.