Ermeni iddialarının kökeni

Yılmaz Öztuna

23 Mart 2005 Çarşamba

1915 Ermeni isyanı ve tehcîrinin soykırım olduğu iddiası, 1916’da Avam ve Lordlar kamaraları tarafından Wellington House denen British Intelligence Service’e bağlı savaş propaganda bürosuna yazdırılıp bastırılan 2 adet Blue Book’a (Mavi Kitap) dayanır (kapağı bu renktedir). Biri Almanya imparatorluğu, diğeri Türkiye imparatorluğu üzerinedir. Yazarları Lord (Viscount) James Bryce ve Prof. Arnold Toynbee’dir. Bryce, İngiliz Haberalma Servisi ile irtibatlı bir diplomattır. Toynbee ise, ünlü bir Bizans tarihi uzmanıdır, 20. asrın en büyük birkaç tarihçisinden biridir. Bu ikinci imza inandırıcı sayılmıştır. Halbuki burada Toynbee tarih bilgisini dile getirmemiş, İngiltere’nin savaştığı iki imparatorluğun milletlerarası prestijini kırmak için propaganda kitabı düzenlemiştir. Bilhassa Birleşik Amerika’nın kışkırtılarak savaşa katılması hedefi güdülmüştür. (Bu hedef 1917’de gerçekleşti, fakat ABD yalnız Almanya’ya savaş açtı, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorluklarına asla harb ilân etmedi.)

3 Aralık 1925’te İngiltere Hâriciye Nâzırı Austin Chamberlain, Lordlar Kamarası’nda, 1916 tarihli iki Mavi Kitap’tan Almanya’ya ait bulunanda Almanya’nın işlediği insanlık suçlarının uydurma ve savaş propagandası olduğunu beyan etti. Ankara’dan böyle bir talep gelmediği için Türkiye’ye ait Mavi Kitap’a değinmedi. Ancak yıllar sonra Toynbee, Türkiye’ye ait Mavi Kitap’ın savaş propagandası mahiyetinde ve gerçeklere aykırı bulunduğunu yazdı. Zaten kitap yazıldığı zaman Toynbee 27 yaşında, BIS ajanı sıfatıyla çalışan kariyerinin başlangıcında bir ilim adamı idi.

Mavi Kitap’ta 150 kadar Taşnak Partisi üyesi Ermeni’nin sözde şahitlikleri nakledilir. Türkler, 1915-16’da 1.2 milyon Ermeni’yi öldürmüşler imiş. Bu iftira, 1920’de İstanbul’u işgal ile Osmanlı arşivini ele geçiren ve dîvân-ı harb kurduran İngilizler’ce incelenmiş, iddiaların doğru olmadığı anlaşılmıştır. Malta’ya sürülen Türk politikacıları için de mahkeme kurulması düşünülmüş, uygulanamamıştır.

Şimdi, Türkiye Cumhuriyeti, 1916 tarihli Mavi Kitap’taki şehadetlerin propaganda olduğunu İngiltere hükûmetine, parlamentosuna kabûl ettirebilirse, bu saçma sapan Ermeni iddiaları başlıca kaynaktan yoksun kalır ve artık itibar görmez. Kolay iş değildir. Ancak Türkiye, en ciddi boyutları ile böyle bir girişime hazırlanıyor. Fazlasıyla geç kalındı. Elimizi çabuk tutalım.