Can Dündar
Nisan ayı 1915 Ermeni tehcirinin 90. yıldönümü…
Ermenistan’da kapsamlı anma hazırlıkları var.
Sadece Erivan’da değil, Ermeni diasporasının etkin olduğu pek çok merkezde de konu gündeme gelecek.
Önceki gün görüştüğüm, etkili bir Avrupa ülkesinin büyükelçisi “Condoleezza Rice’ın komutasındaki Amerikan Dışişleri, Senato’ya gönderilen soykırım yasa tekliflerini engellemekte eskisi kadar hevesli olmayabilir” dedi. Washington, Türkiye’yi Irak’ta sıkıştırmak için bu kozu kullanmak isteyebilir.
Konu, bazı Avrupa parlamentolarının da gündeminde…
Türk Dışişleri, önümüzdeki dönem, bu konunun başına dert olacağının farkında… Bu yüzden Ankara, böyle bir sorun yokmuş gibi davranmaktan vazgeçiyor. Türk Tarih Kurumu’nda hummalı çalışmalar yapılıyor. Akademisyenler konuya ilişkin yayınlar hazırlıyor.
Nisanda Viyana’da yapılması planlanan tarihçiler buluşması ise Ermeni tarafının vazgeçmesi nedeniyle suya düşmüş gibi görünüyor.
* * *
Bir gelişme de ABD’den:
Amerikan sigorta şirketi New York Life Insurance, 1. Dünya Savaşı’ndan önce Türkiye’deki Ermenilere 2300 poliçe satmıştı. Hayat sigortası yaptıran bu Ermenilerden bir kısmı tehcir sırasında öldü ya da öldürüldü. Onların mirasçıları Los Angeles’ta bir mahkemede tazminat davası açtı. Mahkeme, ölenlerin mirasçılarına 20 milyon dolar “soykırım tazminatı” ödenmesine karar verdi.
Sigorta şirketi, mirasçılara 11 milyon dolar, 5 Ermeni vakfına da 6 milyon dolar ödeyecekti.
İki gün önce ilk ödeme yapıldı ve ABD’deki 5 Ermeni vakfının hesabına 333’er bin dolar yatırıldı.
Bu gelişme, yeni tazminat davalarını gündeme getirebilir.
* * *
Peki Türkiye, bir tazminat ödemeye zorlanabilir mi?
Bu konuda önceki yıl önemli bir gelişme yaşanmıştı:
“Türk-Ermeni Uzlaşma Komisyonu”, bağımsız hukuk müşavirleri grubundan bir hukuki mütalaa istedi.
“Birleşmiş Milletler’in 1948 tarihli ‘Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasıyla İlgili Sözleşme’si geriye yürür mü” diye sordu.
Hukukçular, 1915’te Doğu Anadolu’daki olaylarda (“Ermeniler adına müdahale eden çok sayıdaki adil Türk’ün çabalarına rağmen”) suç işleyenlerin en azından bir bölümünün soykırım amacının var olduğunu belirtti, ancak tazminat taleplerini boşa çıkaracak bir yoruma vardı:
“Soykırım Sözleşmesi, 1951’den önceki olaylara uygulanamaz.”
* * *
Ve son gelişme:
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi bu hafta kabul ettiği bir karar tasarısıyla “Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarını işgal ederek Avrupa Konseyi taahhütlerini ihlal ettiğini” hükme bağladı ve “Üye bir ülkenin diğer bir ülke toprağını işgal etmesi Avrupa Konseyi ilkelerinin ciddi bir ihlalidir” dedi.
Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin (ve Kars sınır kapısının açılabilmesinin) önündeki engellerden biri olan bu işgal de böylece Avrupa’nın gündemine girmiş oldu.
* * *
Türkiye’yi doğrudan etkileyecek, önemli gelişmeler bunlar…
Seyretmeyi bırakıp daha etkin tavır koymanın zamanıdır.
Yorumlar kapatıldı.