İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Abhazya Demir Yolunun Açılmasının Ermenistan’a Etkisi

Ermenistan 21 Eylül 1991 yılında bağımsızlığını ilan ettikten sonra, Azerbaycan topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini işgal etmesi nedeniyle kuzey ulaşım hattı olan demir yolu, Abhazya Gürcistan arasında yaşanan sorun nedeniyle de Abhazya demir yolu hattı kapanmış ve Ermenistan ciddi ulaşım sorunları ile karşı karşıya kalmıştır.

Hatem CABBARLI

ASAM

Rusya-Ukrayna Araştırmaları Masası, Araştırmacı

14 Ocak 2005

Sovyetlerin çökmesinden sonra Ermenistan ekonomisinde durgunluk yaşanmış ve üretim neredeyse tamamen durmuş, çok az miktarda yapılan üretim de dış pazarlara çıkarılamamıştır. Ermenistan hükümeti, bu dar boğazdan çıkış yolu olarak İran ile ilişkilerini geliştirmiş ve bir anlamda ulaşım sorununu hafifletebilmiştir. Ermenistan hükümeti, çok daha kolay bir yol ile-Türkiye üzerinden Batıya açılma imkanına ve ekonomik sorunlarının büyük bir bölümünü halletme fırsatına sahip iken tarihi egosunu öne çıkararak Türkiye’yi sözde Ermeni soykırımı ile suçlamış, toprak bütünlüğünü tanımamış, Türkiye’nin güney doğu bölgelerini Ermenistan sınırları içinde göstermiş, iki ülke arasındaki sınırları belirleyen Kars ve Moskova Antlaşmalarının fesih edilmesi için propaganda çalışmaları başlatmış, toprak ve tazminat talebinde bulunmuştur. Bu şartlar altında iki ülke arasında 1993 yılına kadar açık olan Kars Doğu Kapısı kapatılmıştır.

Ermenistan ulaştırma problemlerini çözmek için zaman zaman Gürcistan ile işbirliği içinde bulunmuş, bazen de Gürcistan’ı tehdit ederek Abhazya demir yolu hattının açılmasını talep etmiştir. Bu yönde Ermenistan Rusya da ortak hareket etmiştir. Zira, Rusya hükümeti Güney Kafkasya’daki tek müttefiki olan Ermenistan’ın ulaştırma sorunlarının çözülmesi için bu konuda Gürcistan hükümeti ile görüşmüştür.

2003-2004 yılı boyunca ve 2005 yılı başlarından itibaren Rusya ve Gürcistan arasında Abhazya demir yolunun açılması için taraflar arasında görüşmelere devam edilmektedir. REGNUM Haber Ajansı’nın verdiği bilgiye göre 10 Ocak 2004 tarihinde Gürcistan Başbakanı Zurab Jvaniya, Ekonomik Kalkınma Bakanı Aleko Aleksişvili, Devlet Bakanı Kakha Bendukidze, Rusya Ulaştırma Bakanı İgor Levitin ve Ermenistan Ulaştırma Bakanı Andtanik Manukyan bir araya gelerek Abhazya demir yolunun açılması konusunu görüşmüştür.(1)

Görüşmeden sonra Gürcü heyeti yaptığı açıklamada Abhazya demir yolunun açılmasının Abhazya sorununun çözümünden sonra mümkün olabileceğini ifade etmiştir. Bu konuda Gürcü hükümetinin görüşlerinde herhangi bir değişikliğin olduğu söylenmez. Nitekim, önceki Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze de demiryolunun açılması ile eşzamanlı olarak Gürcü mültecilerin Abhazya’ya geri dönmeleri gerektiğini bildirmiştir. Ancak mevcut durumda Gürcü mültecilerin Abhazya’ya geri dönmelerinin mümkün olmadığı dikkate alınırsa, Ermenilerin umut ettiği Abhazya demiryolu hattının açılması mümkün gözükmemektedir.

Saakaşvili’nin iktidara gelmesinden sonra Abhazya demir yolunun açılması yönünde bazı değişimler bekleyen Ermenistan hükümetinin beklentileri karşılanmamıştır. Gürcistan Başbakanı Jvaniya’nın Ermeni kökenli olması Ermeniler açısından bir avantaj olsa da, Jvaniya’ya, hükümet ve Parlamento tarafından ciddi baskı uygulanmaktadır. Bu bağlamda Gürcü Parlamenterler Jvaniya’dan etnik kimliği konusunda Parlamentoya bilgi vermesini talep etmişlerdi.

Rusya ve Ermenistan Abhazya demir yolunun açılması için Gürcistan’a uyguladığı baskı başarılı olurlarsa, Gürcistan Abhazya’yı tamamen kaybedecektir. Abhazya mali ve ekonomik açıdan Gürcistan’a bağımlı değildir ve Gürcistan bütçesine vergi ödememektedir. Abhazya demir yolunun açılması ise Abhazya’ya ek mali gelir sağlayacaktır. Burada önemli olan, anlaşmanın imzalanması halinde Rusya’nın Abhazya’daki zaten var olan etkinliğinin daha da artacağı konusudur. Günümüzde Abhazya nüfusunun yaklaşık % 70’nin Rusya Federasyonu pasaportu taşıdığı bilinmektedir.

Rusya, Ermenistan ile ulaşımı daha kolay ve ucuz olan Abhazya demir yolu ile yapmak istemektedir. Bu hem Ermenistan ekonomisinin kalkınması hem de bu ülkede konuşlanan 102. Rus askeri birliğinin zamanında ve kesintisiz bir şekilde takviye edilmesi bakımından önem taşımaktadır. Abhazya demir yolu açılırsa, Ermenistan ekonomisi önemli ölçüde rahatlar, ulaşım masrafları azalır, ihracat ve ithalat artar, yabancı ermeye için daha cazip bir ortam oluşur.

Bu yönde bir gelişme Ermenistan-Türkiye ilişkilerini de etkileyecektir. Ekonomisini canlandırma fırsatı yakalayan Ermenistan, Türkiye karşıtı politikasını daha geniş platforma taşıyarak, ekonomisinin kalkınmasına eşdeğer olarak sözde soykırım propagandasını da güçlendirecektir. Bugün Ermenistan ekonomisinde ve siyasi hayatında var olan sorunlar Türkiye tarafından değerlendirilmeli ve Ermenistan politikası bu çerçevede şekillenmelidir. Abhazha demir yolunun açılma ihtimalinin yüksek olduğu bir dönemde, Abhazya’nın ateşkesi bozarak Gürcistan’a karşı küçük çaplı silahlı çatışmalara başlaması konuyu uzun bir süre gündemden düşürebilir. Bu bağlamda Türkiye her türlü olasılığa açık olmalı ve bütün fırsatları değerlendirmelidir.

—————————————————————————–

[1] V Tbilisi Obsujdayut Vozmojnost Vosstanavleniya Jeleznoy Dorogi Çerez Abkhazii, Bkz:

http://www.regnum.ru/news/386509.html

Yorumlar kapatıldı.