Avrupa Birliği sürecinde Türkiye’nin önüne sürekli getirilecek olan sözde Ermeni soykırımı iddialarına karşı Başbakanlık, Osmanlı arşivlerini inceletiyor.
Osmanlı belgelerinde Ermenilerin çeşitli ülkelerle giriştiği işbirliğinin belgelerine ulaşan Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ermenilerin Fransa, İngiltere ve Ruslarla ilişkilerini gösteren belgeleri uzun zamandır tasnif ediyor. Daha önce belgeleri bir araya getirerek Ermeni-Fransa ilişkileriyle ilgili dört ciltlik bir kitap yayınlayan Başbakanlık, Fransızlardan sonra Ermeni-İngiliz ilişkilerini kanıtlayan belgeleri de yayına hazır hale getirdi.
İki cilt halinde basılması düşünülen kitabın ilk cildi 1845-1890 arasını ele alıyor ve 97 adet belgeyi içeriyor. İngiltere’deki Ermeni faaliyetlerinin ele alındığı kitapta İngiliz kamuoyunun Ermeniler lehine çalışmaları, Ermeniler arasında Protestanlık mezhebinin yayılması için yapılan çalışmalar, İstanbul ve Anadolu’da bulunan İngiliz konsoloslarının açık veya gizli olarak Ermenileri desteklemeleri konu ediliyor. Ayrıca, Osmanlı Devleti üzerine adli, idari ve siyasi konularda büyük baskılar uygulanması ile İngiliz parlamenterlerden bazılarının Ermenileri açıkça desteklemelerine de çalışmada yer veriliyor. Kitabın 1891-1893 yılları arasını konu edinen ikinci cildi ise Merzifon’da ayaklanan Ermenilere İngiliz Büyükelçiliği ve konsolosluklar tarafından yapılan yardımlar, Merzifon olaylarına karışanların Ankara Mahkemesi’nde yargılanmalarına İngiltere’nin müdahalesi, İngiltere basınında Osmanlı Devleti aleyhine çıkan yazılar ve Ermenilerin İngiliz kamuoyunu etkileme çabaları ile ilgili belgeleri ihtiva ediyor.
Henüz yayına çıkmayan diğer iki ciltte ise Ermenilerin İngiliz himayesinde taşkınlık yapmaları, Kafkasya’da İngiliz subaylarının Ermeni komitelerine komutanlık etmeleri, İngilizlerin adli işlere el koyarak suçlu Ermenileri hapishanelerden çıkarmaları, idari mekanizmaya Ermenileri yerleştirmeleri anlatılıyor. Başbakanlık Devlet Arşivleri’nin bundan sonraki çalışması ise Ermeni-Rus ilişkilerini anlatan belgeleri ortaya koymak olacak. Burada da özellikle Akdeniz’e açılmak isteyen Rusların Ermenileri nasıl kullandığı ve kışkırttığı açıklanacak. Devlet Arşivleri Genel Müdürü Doç. Dr. Yusuf Sarınay, Ermenilere soykırım yapıldığı iddialarının artacağı bugünlerde tarihî gerçeklerin çarpıtılmadan ortaya çıkması için bu tür yayınların önemli olduğunu söylüyor. Belgelerde, Ermenilere soykırım yapıldığı iddialarının aksine Ermenilerin Osmanlı’da çok sayıda katliam yaptığının görüldüğünü vurgulayan Sarınay, “Bize bugün bu iddialarla gelen ülkeler geçmişte de Ermenileri Osmanlı’ya karşı kışkırtan ülkelerdi.” diyor.
24.12.2004
Erdal Şen
Ankara
Yorumlar kapatıldı.