Rusya yönetiminin Gürcistan’la olan kara sınırını kapatması Gürcistan’dan daha ziyade Ermenistan ekonomisine zarar vermekte. Bilindiği gibi mal nakillerinin bir kısmı bu yol üzerinden gerçekleştirilmekte. Konuya ilişkin olarak, mal nakli gerçekleştiren büyük bir firmanın başkanı, ve Ermenistan Sanayici ve İşadamları Birliği (ESİB) başkanı olan Arsen Gazaryan’la görüştük.
– Ermenistan’dan Rusya’ya ithalat ve ihracatın hangi yolla olduğunu ifade edeyim. İlki evvelde Poti-Novorosisk ve tersi doğrultuda çalışan yük gemileriyle olmakta. Bu yol kapanmış değil, kapanacağını da zannetmiyorum. İkincisi içinde tren yükü taşıyan ve 5 yıldır işleyen yük gemisi, Ukrayna (İlyiçevski)-Poti ve ters doğrultuda. Ayrıca Novorosisk-Burgaz-Poti limanları arasında çalışan bir arabalı vapur hattı da var. Bugüne kadar Ermenistan’dan yapılan ihracat bu 3 yolla gerçekleştirilmekte. Belli miktar yüklerse Lars sınır geçiş noktasından yapılmakta olup, sezonsal bir nitelik taşımakta. Kasım-Mart aylarında bu yol mevsim koşulları gereği tercih edilir olmaktan çıkmakta. Lars yolunun kapatılması, bu noktada iki hafta içinde, daha çok Ermenistan’a ithalat yapan 1800-2000 aracın yolda kalmasına sebep oldu. İhracat yapanlar daha hızlı davrandıklarından fazla yığılma olmadı. 12 Eylilden itibaren Arabalı vapur da teknik sebeplerle işlememeye başladı. İki haftada onarılması gerekiyordu. Şimdi Ekim sonu diyorlar.
– Sınır geçiş noktasında bulunanların durumu ne olacak?
– Ermenistan devlet başkanı Rusya başkanına başvurarak Rus gümrük işlemlerini tamamlayan araçlara geçiş izni verilmesi için talepte bulundu. Ayrıca sınırın kapatılmasının geçici mi yoksa devamlı mı olduğunu sordu. Bunun izole etmek değil, bazı firmalar için özellikle araç Rusya’dan araç ithal eden firmalar için yıkıcı olduğunu belirtmeliyim. Eğer bu araçlar yük gemileriyle getirilirlerse rekabet etme şansları ortadan kalkmakta. ESİB olarak Beslan’a iki yük kamyonu gıda ve inşaat malzemesi yollamak istiyoruz ancak yollar kapalı.
– Bu durum ihracatı nasıl etkilemekte veya etkileyecek?
– Alkollü içkiler ihracatını etkilemez, zira Lars noktasından bandrollu yükler geçmemekte. Bunlar yük gemisi ve konteynerlerle nakledilmekte. Ancak unutmayalım, burası Rusya’ya bağlayan tek kara yolu. Bu durumu Rusya’daki partnörlerimize ve son günlerde Rusya Fed. Meclisi başkanı Sergey Mironov’la bir görüşmemiz esnasında söyledik. Mironov’a bu durumundoğrudan Ermenistan ekonomisine darbe olduğunu, buradan Gürcistan yüklerinden daha çok Ermenistan yüklerinin geçmekte olduğunu kaydettik.
– “Anlayışla karşılama” dışında Sergey Mironov ne yanıt verdi?
– Konuya ilişkin endişelerimizi ve gerçek durumu Rusya yönetimine açıklamaya söz verdi.
– Sınırı kapatılması ithalatı etkiler anlaşşıldığı kadarıyla.
– Daha çok ithalat üzerine. Ayrıca bu Rusya ekonomisini de etkileyecek, zira onlar için bu durum ihracatı azaltacak. Ekonomik ilişkilerin gelişimi için bize yol lazım. Daha birkaç ay önce Abhazya yolunun açılması konuşulmaktaydı. Şimdi o yol da kapatıılmakta. Ekonomik ilişkilerin kesilmesinin siyasi ve küğltürel ilişkilkere zarar vereceği de açıktır. Rusya’da olanlar için üzüntü duyuyoruz, ancak Ermenistanlı
– Bir zamanlar Kuzey-Güney Yolu, İran Hezel Limanı’ndan Asdraahan’a Yük gemisiyle ulaşılması konuşuluyordu. Bu alternatif olamaz mı?
– Alternatif olabilir. Ancak her yolun kendine özgü önemi var. Bunu Mironov’a anlattık. Araç başına yük nakli 1000-1500 dolar daha pahalıya mal oluyor. 1 ton yükün nakli 100-120 dolar artıyor. Bu yol olağanüstü durumlarda alternatif olarak düşünülebilir.
– Bu durumlarda alternatif, örneğin Türkiye’den geçen yolların varlığı daha çok önem kazanmıyor mu?
– Ermenistan durumdan bağımsız olarak, iyi komşuluk ilişkilerine sahip olmaya önem vermektedir. Ancak yolların kapalı olması bizim yüzümüzden değil. Türkiye yolunun açık olması Rusya’ya giden yolların alternatifi olamaz. Tabii ki iyi olur, kuzey-güney, doğu-batı bütün yollar çalışsın, ama biri diğerine alternatif olmaz.
– Duruma ilişkin olarak başka ne söyleyebilirssiniz?
– Kamuoyunda kriz durumu oluşmamasını temenni ediyorum. Bunu kimse sömürmeye kalkmasın (90-lı yıllarda tamamıyla abluka altında olduğumuz günleri hatırlatarak). Biz soruna çözüm bulacak esnek bir işadamları katmanımız var. Ancak vurgulamak gerekir ki, Ermenistan ekonomisi, özellikle Ermeni-Rus ekonomik ve askeri-siyasi ilişkileri açısından sınırın açık olması çok önemli.
Ara Martirosyan
Yorumlar kapatıldı.