12 Eylül 2004— Azerbaycan, devleti ile, halkı ile, muhalefeti ile, basını ile NATO’nun “Barış için Ortaklık” programı çerçevesinde 13-19 Eylül tarihlerinde bu ülkede yapılacak “Cooperative Best Effort-04” tatbikatlarına Ermeni subayların katılmasını önlemeye çalışıyor.
Topraklarının yüzde 20’sini işgal altında tutan Ermenistan ordusunun subaylarının Bakü’ye gelişi milli gurur ve haysiyete hakaret olarak nitelendirilen Azerbaycan’da, buna karşı geniş bir protesto kampanyası başlatıldı.
AĞIR CEZAYA SERT TEPKİ
Ermeni subayların Bakü’ye gelişi konusu daha üç ay önce sorun olmaya başladı.
Tatbikatlara hazırlık kapsamında Bakü’de Haziran ayı sonunda düzenlenen NATO seminerine iki Ermeni subayın katılması büyük tepkiye yol açtı.
İşgal altındaki Azerbaycan topraklarının geri alınması için mücadele veren Karabağ Kurtuluş Örgütü mensupları, NATO toplantısının yapıldığı otel binası önünde gösteri düzenlediler.
Polisin göstericileri dağıtma girişimi sonucunda yaşanan gerginlik sırasında bazı göstericiler otel binasına girerek, toplantı salonunun camları ve kapılarını kırmayı “becerdikten” sonra güvenlik görevlileri tarafından salondan çıkarıldılar.
Ertesi gün Karabağ Kurtuluş Örgütü’nün genel başkanı dahil 6 üyesi gözaltına alındı. Üç aya yakın devam eden soruşturma ve mahkemenin ardından çıkan karar ise herkesi şaşırttı
Örgüt üyeleri 3 ila 5 yıl arasında hapis cezasına çarptırıldılar.
Azerbaycan kamuoyu olaya son derece sert tepki gösterirken, Ermeni basını da kararı şaşırtıcı buldu. Azerbaycan’da muhalefetteki Büyük Oluşum Partisi Genel Başkanı Fazıl Gazenferoğlu ise tepkisini, Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’a bir kutlama mesajı gönderip, kendisini Azerbaycan’daki sadık yandaşlarından dolayı kutlayarak ifade etti.
Büyüyen tepkiler Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yaptığı açıklama ile yumşadı. Aliyev, Cumhurbaşkanı olarak mahkeme kararına müdahele edemeyeceğini, ancak bir vatandaş olarak cezayı ağır bulduğunu söyledi.
İlham Aliyev, örgüt üyelerine bir üst mahkemeye başvurmalarını tavsiye ederek, cezanın değiştirilebileceğini işaret etti.
Bu gelişmeler yaşanırken, Ermeni subayların NATO tatbikatlarına katılmak için yeniden Bakü’ye gelmesi ve Azerbaycan’ın bunu engellenmek girişimleri ile ilgili gelişmeler gündeme oturdu.
TOPLUM AYAKTA
Karabağ Kurtuluş Örgütü üyelerinin ağır cezaya çarptırılması kamuoyunun Ermeni subayların ikinci ziyaretine karşı direnişini olumsuz etkilemedi.
Tam tersine, bu kez Azerbaycan halkının tüm kolları daha ciddi girişimlerde bulundular.
Devlet, Dışişleri Bakanlığı kanalları ile Brüksel’de NATO yetkilileri ile istişarelere başladı.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermeni subayların gelmesine karşı olduğunu söylerken, Azerbaycan Parlamentosu da konuyla ilgili olarak NATO Genel Sekreteri’ne başvurdu.
400 yakın sivil toplum örgütünün yöneticileri Cumartesi günü Haydar Aliyev’in mezarından Karabağ savaşında şehit olanların mezarlarına kadar yürüdüler; ardından ise konuyla ilgili bir bildiri yayınladılar.
Azerbaycan’ın önde gelen basın ve televizyon kuruluşlarının yöneticilerinin aldıkları ortak karar doğrultusunda, gazeteler birinci sayfalarını boş bıraktılar ve sadece “Azerbaycan Kitle İletişim Araçları Ermeni askerlerin gelişini protesto ediyor” sözlerine yer verdiler.
Televizyon kanalları protesto eylemi olarak yayınlarına 2-3 saat ara verdiler. ANS özel kanalı son günlerde yayınlanan eğlence programlarını kaldırdı.
RUSYA’NIN İŞİNE GELİYOR
Bağımsızlığını ilan ettikten sonra batıyla bütünleşmeye çalışan Azerbaycan’da kamuoyu NATO’yla ilişkilere, gerek güçlü komşuları olan Rusya ve İran’dan her an gelebilecek sürprizlerden korunmak, gerekse Ermenistan ile sorunları çözmek açısından ayrı bir önem veriyordu.
Ordunun NATO standartlarına uygun bir hale getirilmesi, ileride ise üyelik konusu üzerine de düşünülmesi ile ilgili yapılan açıklamalar Moskova’nın tepkisini çekmemek için temkinli olsa da, bu yönde yapılan çalışmalar yeterince aktif bir şetilde yürütülüyor.
1999 yılında dönemin Cumhurbaşkanlığı Dış Politika Müşaviri Vefa Guluzade’nin NATO’nun Azerbaycan’da askeri üs kurması gerektiği konusundaki açıklama ise Azerbaycan sınırları dışında sansasyon yarattığı gibi, ülke içinde de coşkuyla karşılanmıştı.
Bir çok insan bu açıklamayı, gelebilecek tepkilerin sertliğinin ölçülmesi için merhum Haydar Aliyev’in işareti ile yapılan bir açıklama olarak değerlendirmişti.
Ancak NATO’nun mevcut gerçeklerin bilincinde olmasına rağmen Ermeni subayların Bakü’ye gelişi konusunda bu kadar ısrar etmesi Azerbaycan toplumunda farklı yorumlara yolaçıyor.
Bu yorumlardan bazıları, “Batı, Azerbaycan’ı boru hattı ile ilgili olarak Karabağ meselesini kapatmaya itiyor. Azerbaycan, ağır tavizler vermesi koşuluyla barış anlaşmasına zorlanacak. NATO’nun Ermeni subayları Bakü’ye getirmesinin amacı da toplumu psikolojik olarak çaresizliğe alıştırmaktır” yönünde.
NATO’dan askeri üs bekleyen Azeriler, tatbikatların Azerbaycan’da yapılmasını Bakü ile NATO arasında işbirliğinin hızla geliştiğinin göstergesi olarak kabul ediyorlar.
Ancak NATO’nun üs yerine Azerbaycan’a Ermeni subayları getirmesi için sergilediği ısrarlı tutumu “İstemiyoruz, tatbikatlarını başka yerde yapsınlar, Ermeni subayları da buraya getirmesinler” şeklinde karşılanıyor.
Ermenilerin tatbikatlara katılması olasılığı ile ilgili tüm bu gelişmeler basında da geniş yer alarak, kamuoyuna yansıyor. Kamuoyunda NATO’ya karşı oluşan tepki ise Tahran ile Moskova’nın fazlasıyla işine geliyor.
Yorumlar kapatıldı.