Geçtiğimiz günlerde Zangak-97 Yayınevi tarafından Ermenistan Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü Md., tarih bilimler uzmanı prof. Dr. Nikolay Hovannisyan’ın “İran: Ayetullah humeyni dönemi” isimli çalışması yayımlandı. Eser Ermenistan’ın İran İslam cumhuriyeti (İİC) ilk diplomatik temsilcisi ve elçisi Vahan Bayburtyan tarafından redakte edildi. Eser Enstitü bilim kurulu kararı ve Enstitünün son yıllardaki daimi dostu “Armine ve Bersabe Cerecyan” Fonu sponsorluğunda basıldı.
A5 formatında ve 112 sayfadan oluşan eserde yazarın, basında çıkan makaleleri ve çalışmaları yer almakta. Eserin giriş bölümünde (s.5-21) yazarın önemli tarıhi tanıklığına ilişkin veriler de yer almakta. Burada yazarın 1979 yılında Beyrut’ta İmam Humeyni temsilcileriyle yaprığı görüşmelere ilişkin ayrıntılar yer almakta. Lübnan ermenilerinin durumunu değerlendirmek üzere Sovyet Ermenistanı tarafından Beyrut’ta bulunan Hovannisyan, SSCB liderliğinin talimatıyla İmam Humayni’nin temsilcileri Huseyn Huseyn (Şii “Amal” stratej. Örgütünün lideri, daha sonra Lübnan Parl. Başkanı) ve Mustafa Çamran (ilerde İİC Savunma baskanı ve Devrim Sav. Komit. Bşk.) ile çok gizli görüşmelerde bulunuyor. Aracılarla yapılan müzakereler sonucun SSCB liderliği ve sürgün yeri Paris’ten Tahran’a geri dönmeye hazırlanan Ayetullah Humeyn arasında anlaşmaya varılıyor. Buna göre İslami İran’daki ABD üsleri kapatılacak ve bundan böyle İran SSCB’ye karşı propagandada ABD’nin aleti olmayacak, SSCB ise İİC’nin iç işlerine karışmayacak ve olası bir ABD istilası durumunda İİC’ye askeri destek verecek (s.18).
Yazarın kendi inisiyatifiyle bulunduğu diğer girişimler arasındaysa, İran ermeniliğinin geleceğine ilişkin Humeyni’den güvence alması ve islam devriminden sonra da Sovyet Ermenisyani’na yapılan gaz naklinin devamının temini.
Kitapta sivil savaş ortamında yer alan Lübnan ermenileri ve Ermenistan-İran ilişkilerine dair önemli bilgi ve analizler de mevcut. Eserde yer alan makaleler orjinal yazıldıkları diller olan, Ermenice, Rusça ve İngilizce olarak basılmış bulunmaktalar.
Gevorg Yazıcyan
Yorumlar kapatıldı.