Avrupa Birliği’ne üyelik için Aralık 2004’te müzakere tarihi almaya hazırlanan Türkiye, uyum paketlerinin hayata geçirilmesinde görülen aksaklıkların düzeltilmesi için harekete geçiyor.
Bu amaçla Adalet, Dışişleri ve İçişleri bakanlıkları ve ilgili bürokratların katılımıya Reformları İzleme Grubu oluşturuldu. Yargı ve güvenlik mensupları başta olmak üzere ilgili kamu personeline AB mevzuatı ve insan hakları eğitimi vermeye başlayan hükümet, bu yıl yargı ve bürokraside AB düzenlemeleriyle çelişen olayların ortadan kaldırılmasını hedefliyor.
2001 yılında DSP–MHP–ANAP koalisyon hükümeti döneminde çıkartılmaya başlanan ve AK Parti hükümeti tarafından devam ettirilen uyum paketleri yakın zamana kadar tartışılması bile sakıncalı görülen tabuları da yıktı. Yıllardır tartışılan ölüm cezası, terör örgütü PKK’nın elebaşısı Abdullah Öcalan’ın idam cezasının infaz edilmesinin beklendiği bir dönemde kaldırıldı. Türkiye’nin parti mezarlığı haline gelmesine yol açan maddeler değiştirilerek parti kapatma zorlaştırıldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) mahkumiyet verdiği davalara yeniden yargılama imkanı getirildi. Milli Güvenlik Kurulu’nun (MGK) yetki ve görevleri sınırlandırılarak sivilleşme için önemli bir adım atıldı.
11–12 Aralık 1999’da gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi’nde AB adaylığı tescillenen Türkiye, bu tarihten sonra hazırlanan Katılım Ortaklığı Belgesi ve Ulusal Program’da yer alan taahhütleri büyük ölçüde gerçekleştirdi. Yeni hazırlanan Ulusal Program’a göre şimdiye kadar gerçekleştirilen mevzuat değişikliklerine ek olarak 84 yasa, yönetmelik ve tüzükte değişiklik yapılması, ayrıca çeşitli konularda 391 yeni düzenleme gerekiyor. Çıkartılan uyum paketleriyle gerçekleştirilen önemli değişiklikler şunlar:
İdam cezası kaldırılarak yerine müebbet ağır hapis cezası getirildi.
Parti davalarında esas alınacak odak tanımı değiştirilerek parti kapatma zorlaştırıldı.
MGK’ya katılacak sivil üyelerin sayısı artırıldı.
Kürtçe yayın ve eğitim yasağı kaldırıldı.
Düşünce özgürlüğünün genişletilmesi amacıyla TCK’nın 159 ve 312. maddeleri değiştirildi.
Özel hayatın gizliliğine güvence getirildi.
İşkence ve kötü muamele sebebiyle AİHM’in hükmettiği tazminatların bu suçları işleyen görevlilere ödettirilmesi düzenlendi.
Azınlık vakıflarının taşınmaz mal edinmelerinin önündeki engeller kaldırıldı.
Siyasi Partiler Yasası ve Adli Sicil Kanunu’nda değişiklik yapılarak siyasi yasaklar yumuşatıldı.
İşkence cezalarının paraya çevrilemeyeceği ve ertelenemeyeceği yönünde değişiklik yapıldı.
Terörle Mücadele Yasası’nın 8. maddesi kaldırıldı.
Çocuklara bazı isimlerin konulamayacağına ilişkin yasak kaldırıldı.
Töre cinayeti sanıklarının cezaları artırıldı.
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda değişiklik yapılarak DGM’lerle diğer mahkemeler arasındaki yargılama usulüne ilişkin farklılığa son verildi.
MGK Genel Sekreterliği’nin yetkilerine sınırlamalar getirildi.
Sayıştay’ın, askerî harcamaları gizlilik esası çerçevesinde denetlemesi imkanı getirildi.
Sivillerin barış zamanında askerî mahkemelerde yargılanması kaldırıldı.
Dernek ve vakıf kurma, gösteri düzenleme özgürlükleri konusundaki sınırlamalar yumuşatıldı.
Murat Aydın / Ankara
Yorumlar kapatıldı.