İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Sağlık Problemleri V: Kansızlık

Bugünkü konumuz kansızlık (anemi). İnsan vücudunda ortalama 5 litre kadar kan vardır. Kanın % 55 i su (buna serum denir), %45 ise alyuvarlardan (çok az bir kısmı da akyuvarlardan) oluşur. Alyuvarlar (eritrosit, kırmızı kan hücresi) kanın kırmızı rengini verir. Bu kırmızı rengi veren, alyuvarların içindeki hemoglobin’dir (Hb).

Alyuvarların miktarı 1 ml kanda 4.5-5.5 milyon kadardır.Hemoglobin miktarı 100 ml kanda 12-16 gramdır.Alyuvarların veya hemoglobinin azalmasına “kansızlık” denir.

Kansızlıkta hastanın çok çeşitli yakınmaları bulunur. En önemlileri : halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, yokuş ve merdivende nefes darlığı. Kansızlıkta renk soluk, avuç içleri, tırnaklar beyazdır. Nabız hızlıdır. Kan sayımı yapılarak kansızlık bulunup bulunmadığı anlaşılır.

Kansızlık sık rastladığımız rahatsızlıklardan biridir. Bu vakaların çoğunda iç hastalıkları uzmanı konuyu halledebilir. Fakat bazı kansızlıklarda kan hastalıkları uzmanının (hematolog) yardımı gerekir.

Kansızlığın çeşitli nedenleri vardır. Bazı basit incelemelerle sebebin ne olduğu bulunabilir.

En sık rastlanan sebep, demir eksikliğidir. Kırmızı kan hücrelerinin içini dolduran hemoglobin yapımı için demire ihtiyaç vardır. Hemoglobinde, “hem” ve “globin” bulunur. “Hem” demir içerir. Demir enteresan bir elementtir. İki veya üç oksijen atomunu kendine bağlayabilir. Yani demir 2 oksid ve demir 3 oksid halinde bulunur. Oksijenle yüklenmek için akciğerlere ulaşan kandaki (venöz kan, kirli kan) demir 2 oksid, akciğerlerde oksijenle yüklenip demir 3 oksid halini alır. Kan rengi parlak kırmızı olur (arter kanı, temiz kan). Dokulara ulaşan temiz kan orada bir molekül oksijenini dokulara vererek yine demir 2 oksid haline geçer ve yine oksijenle yüklenmek için akciğerlere geri döner.

Hemoglobin içeren kırmızı kan hücrelerinin ömrü ortalama 3 ay kadardır. Yaşlanmış alyuvar parçalanıp yok olur, fakat içindeki demir vücutta muhafaza edilir, yeni hemoglobin yapımında kullanılır. İnsanın günlük demir ihtiyacı sadece 1 mg dır. Adet gören kadınlarda, hamilelerde ve süt verenlerde bu miktar 2 mg a çıkar. Yediklerimizden vücuda geçen demir miktarı da 1 mg kadardır. Adet görme yaşındaki kadınlarda demir eksikliğine bağlı kansızlığa sık olarak rastlanır. Besinlerle alınan demir yeterli olmayabilir, açıktan demir tabletleri vermek gerekir. Yeşil sebzelerde , kırmızı ette, karaciğerde demir bulunur. Fakat demir eksikliği anemilerinde birkaç ay demir hapları alınması gerekir. Kan demirini ölçerek eksikliğin giderilip giderilmediği anlaşılır.

Değişik nedenlerle her gün küçük miktarlarda kan kaybeden kimselerde de kanda demir eksilir ve kansızlık bulunur. Kanayan basur memeleri (hemoroid) kansızlığa neden olabilirler. Kalınbağırsaklarda bulunan polip veya kanser, midede bulunan fıtık, küçük kanamalarla kansızlığa yol açar. Orta yaşını geçmiş bir kimsede demir eksikliği anemisi görüldüğünde mutlaka kalınbağırsaklar kolonoskopi ile tetkik edilmelidir. Hiçbir bağırsak şikâyetinin bulunmamasına rağmen bağırsakta kanser bulunabilir. Hastaları kolonoskopi için ikna etmede zorluk çekmekteyiz. Fakat bu muayeneyi mutlaka yapmalıdır. Hastalık ilerlemeden ameliyatla hayat kurtarılabilir.

Demiri normal olmasına rağmen kanı eksik olanlarda kanda B12 vitamini ölçülmelidir. Alyuvar yapımı için B12 vitaminine mutlaka ihtiyaç vardır. B12 vitamini besinlerde bulunur. Fakat bazı kimselerde bağırsaklardan emilim yeterli olmayabilir ve kansızlık başlar. B12 vitamininin varlığı bilinmeyen çağlarda bu tip kansızlık ölümle sonlanmakta idi. Bundan ötürü de “habis kansızlık” (pernisiöz anemi) adı verilmişti. Halbuki şimdi birkaç B12 ampul zerki ile kansızlık ortadan kalkmaktadır.

Kanda demirin ve B12 vitamininin normal bulunmasına rağmen kansızlık mevcutsa daha derin tetkiklere ihtiyaç vardır. Bir “Akdeniz anemisi”, “üremi” ve bazı ciddi hastalıklar söz konusu olabilir. Yaşlılarda, kemik iliğinde kan yapımı yavaşlamaya başlar. Bazen bu yavaşlama iyice fazladır, kan iyice azalır. Kan vermekten başka çare yoktur. Bu tip kansızlıklarda hematologun yardımına ihtiyaç vardır. Yine de yaşlıların çoğunda hayatın sonuna kadar kemik iliği yeteri kadar kan yapabilmektedir. Kanlı canlı bir yaşam temenni ederek yazımı sonlandırıyorum.

Yorumlar kapatıldı.