İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Nevzat O. Gün : Ermenice konuşan Müslümanlar – yög

Nevzat O. Gün

Sahafları her zaman sevdim… Gerek lise gerekse üniversitede okuma dönemlerinde ve daha sonrasında sahaflara gidip dolaşmayı, bir dergiyi ya da kitabı gördüğümde, “Ha bunu da alayım” demeyi çok seviyorum. Her bir sayfa insanı alıp, başka başka diyarlara götürüyor ve beyin fırtınası istiriyor…

İşte böylesi bir durumu geçen hafta gittiğim sahafta yine yaşadım.
Gördüğüm, Anadolu’nun her bir köşesinin, gerçekten içeriğine uygun olarak hem bir “ana” hem “dolu” olduğunun kendisiydi… Yıllar öncesinde bilgilendiğim gerçek, yüzüme çarpmıştı.

“Hopa’da Ermenice konuşan müslümanlar…”

***

Yazar: Hasan Umar.

Kitabın adı : Of Of Muharebeleri.

Yayınevi : Güven Basımevi, İstanbul.

Basım yılı : 1949.

Umur, kitabında Of’un tarihini kaleme alıyor ve Of’un Fatih Sultan Mehmet tarafından feth edildikten sonra, 1000 hicri tarihlerinde Maraşlılar’ın bölgeye yerleştirildiğini yazıyor. ‘Hopa’da Ermenice konuşan Müslümanlar’ arabaşlığında, bölgenin dini ve diliyle ilgili gözlemlerde bulunuyor. (meraklısına sayfa 11)

“Yakın senelerde Hopa’da bulunuyordum. Orada 6-7 köyün Müslüman halkı Ermenice konuşmakta olduklarını hayretle haber aldım. Hopa kaza merkezinden memur bulunan bu köyler halkından bir zatla görüşerek, nesil oluyor da Ermeniceyi bırakmadıklarını sorunca, mütessir bir tavırla, ‘Bırakmak istiyoruz, fakat bir türlü muaffak olamıyoruz’ cevabında bulundu. Solaklı Deresi’nin yukarı kısmında bulunan halkın Rumca konuşması, Hopa’da Ermenice konuşanlar gibidir. Rumca konuşan Oflular bu lisanı bırakmak istiyorlar, lakin muaffak olamadılar…”

***

Hasan Umar’ın kitabında anadili Ermenice, Rumca ve dini Müslüman olan yöre insanıyla ilgili gözlem yaptığı bölgenin, İstatistik Umum Müdürlüğü’nün 1927 yılındaki nüfus sayım sonuçları şöyle:

Of’ta nüfusun dinlere göre dağılımı: Toplam nüfusu 63 bin 558. Hepsi, İslam. Of’un ilçesi olduğu Trabzon nüfusunun 289 bin 996’sı İslam olup 55’i Katolik, 30’u Protistan (yazıldığı gibi), 77’si Ortodoks, 99’u Ermeni, 25’i Hıristiyan, 3’ü Musevi ve 10’u sair dinler.

Hopa’da nüfusun dinlere göre dağılımı: Toplam nüfusu 31bin 79 olup, 1’i Protistan ve Hıristiyan, geriye kalan da İslam’dır. Hopa’nın bağlı olduğu Rize’nin (24 Ekim 1926’da Bakanlar Kurulu kararıyla Lazistan adı, Rize olarak değiştirilmiştir) de nüfusun 171 bin 647’si İslam, 3’ü Katolik, 2’si Protistan, 1’i Ortodoks, 2’si Hıristiyan’dır.

Of’ta nüfusunun anadile göre dağılımı: Hepsinin anadili Türkçe. Trabzon’da ise 98’i Ermenice, 64’ü Rumca, 61’i Kürtçe, 47’si Fransızca diye devam ediyor ve 289 bin 804’ü Türkçe.

Hopa’da nüfusunun anadile göre dağılımı: 1’i İngilizce, 8’i Kürtçe ve geriye kalanın hepsi de Türkçe. Rize’nin 171 bin 657 nüfusundan 1’i Rumca, 3’ü İngilizce, 1’i İtalyanca, 8 Kürtçe ve 66’sı diğer dillerden.

Hopa ve Of’un 1927’deki anadile göre nüfusun dağılımın resmi verilerinin, sayımdan 22 yıl sonra basılan Hasan Umar ‘ın kitabıyla çeliştiğini görüyoruz.

***

Umar’ın 1949’da yazdığı köyler ve köylülerin bugünkü durumunu yazmak için gittiğimizde nelerle karşılaşacağımızın halini düşününce, geçen gün gazetemizde çıkan bir haberi hatırlıyorum:

İstanbul Maltepe Nüfus Müdürlüğü, Kürtçe “aydınlık” anlamına gelen Ronahi’yi Eda olarak resmi kayıtlara geçirdi…

***

Yıl: 1927. Nüfusun anadile göre dağılımı şöyle: 11,8 milyonu Türkçe, 1 milyon 184,4 bini Kürtçe, 119 bin 822’si Rumca, 64 bin 745’i Ermenice, 134 bin 274’ü Arapça, 68 bin 900’ü Yahudice diye devam ediyor.

Yıl 2003. Artık Ankara’nın resmi ‘tek’lik politikası gereği, nüfusunu anadile ve dine göre sayımı bile yapılmıyor…

Yorumlar kapatıldı.