Geçen yazimizda Kevork Pambukcuyan’in çe$itli yarlerde ve bilhassa 1958 ile 1971 seneleri arasinda yayinlanip sahibi ve ba$yazari Re$ad Ekrem Koçu’nun ölümünden sonra yari kalmi$ « Istanbul Ansiklopedisi »nde çikan yazilarindan bahsetmi$tik.
Aras yayinevinin yeni bir seri olarak yayinladigi Kevork Pamukcuyan’in eserlerinden ilki olan « Istanbul Yazilari » ni okuyuculara eserden takip etmeleri için yorum yapmadan geçerken hankutzyal Pambukcuyan’la olan iki sohbetimi konu ile ilgili yanlarina açiklik getirmek için yaziyorum.
Kevork Pambukcuyan’a son olarak Viyana’daki Mkhitaryan’larin matbaasinda Istanbullu doktor ve ara$tirmaci Vahram H. Torkomyan’in 1943 senesinde yayinladigi « Yeremye Celebi Kömürcüyan : Sdambola Badmutyun » (Istanbul hikâyesi) adli eseri üstüne belirli sorular sormak için 1993 de Badriarkarandaki bürosunda kar$ila$tim. Bu konuda hankutzyal Pambukcuyan bana ayni konulara yakin gene Yeremya celebi Kömürcüyan’in « Badmutyun Hragizman Gosdandnubolso » eserini hediye edi$ini $ûkranla aniyorum. Bu degerli iki eser, 17 inci asir Istanbul’unun e$ine raslanmaz vesikalarla taninimina imkân veren degerde eserler olup birini Dr. Torkomyan’in, ikincisini ise Pambukcuyan’in tarih ve edebiyat okuyucularina sunmalari Bolsahay tarih ve edebiyatina büyük katkilar olarak kaliyor. Bu devasa eserleri okuyucunun bugünkü hassasiyetini göze alarak açiklayici yanlari ile Istanbul tarihinde devamli saplanti ve çarpmalara ugrami$ olaylarin her türlü ideoloji ve sapmalardan arinmi$ $ekli ile sunlu$u ilk nazari dikkate çeken degerler oluyor.
Pambukcuyan’la ilk kar$ila$mam 1985 de oldu idi. Sohbetimizde konulardan biri Balat’daki Surp Hre$dagabet yegeghetzimizde olan ve Eylülün ikinci pazarina tesadüf eden « Veratzman Surp Khaç » da Istanbullu haylarin buraya ukhda gidip « Carkhapan Surp Asdvadzadzin » resmi önünde dua etmelerini konu$tuk. Ben o zamana kadar bu resmin Arma$’daki vankimizdan 1915 de getirildigini saniyordum. Hankutzyal Pambukcuyan’in konuyu daha sihhatli yanlari ile bana anlati$ini halâ unutamiyorum. Bu Asdvadzadzin resmi Karagümrük’te olan ve sonra yanan Hovhan Vosgeperan yegeghetzimizden kurtarilip, ayni bölgede olan Balat’daki Surp Hre$dagabet’e getirilmi$. Karagümrük’deki yegeghetzimize ise 17 inci asida KirIm’dan Istanbul’a göçen haylar getirmi$. Bu konuda Pambukcuyan’in bana ikinci hediyesi olan ve 1931 senesinde yayinlanan « Yeregtaryan Badmutyun Balatu Surp Hre$dagabed Yegeghetzvo » (Üç asirlik Balat S. Hre$dagabet kilisesinin tarihi) adli güzel kitabini da sevgi ile aniyorum.
Balat kilisemizdeki bu Eylül ayinin ikinci haftasindaki ukhdaknatzutyun maalesef son 30 sene içinde kanayan bir yara haline geldiydi. Eylûl’ün ikinci Cuma ve Cumartesi günleri, dinle alâkasi olmayan bir panayir ve hurafe merkezine dônü$mesi uzun seneler bu çarpik duruma müdahale edemeyen badriarkaranimiza buyük sorunlar açti . Hristiyanlikla hiç bagda$mayan, hatta hristiyanliga ters olan koyun, horoz vs.. « kurban » edip gaipdeki kara kuvvetlerden medet uman bir sürü zavalli, peri$an, pusulasini kaybetmi$ her dinden insanin yegeghetzimiz ônünde ve içinde bir sefalet manzarasi içinde büyücüler nezdinde tapinmalari gibi bir hal herkesi üzüyordu. Iman eksikliginde ilk akla gelen $eyin mucize oldugunu bilemeyen bu zavalli insanlar, kimden oldugu bilinmeyen bir mucizenin geli$ini bu sefalet sahnesinde beklemeleri biz haylar için çok aci oluyordu. Bu güzel yegeghetzimizdeki gerçek ukhdaknatzutyunlari hankutzyal Pambukcuyan’in hediyesi eserinde okuyarak daha da fazla üzülüyordum. Ve nihayet Hayrabedimiz Mesrob bu sene bu sefaleti kesinlikle yasak ederek bizleri de huzura kavu$turdu.
Hankutzyal Kevork Pambukcuyan bizlere çok degerli ara$tirmalari ile güzel eserler verdi. Bunlar arasinda « Hovhannes Badriark Golod »u da hatirlamaliyiz.
Aras yayinevinin bu 4 serilik Pambukcuyan eserlerinden derlemeleri edebiyat ve tarihimiz için büyük bir deger.
Yorumlar kapatıldı.