ANİ – Türkiye’nin Ermenistan sınır yakınındaki 14. yüzyıldan kalma Ani katedrali, savaşa ve depremlere meydan okudu. Los Angeles Times’tan Amberin Zaman’ın haberine göre, Ermeni Ortodoksluğunun kutsal mekânlarından olan bu tarihi yapı bugün büyük bir tehditle yüz yüze. Arkeologlara göre çeyrek milden daha az ötedeki Ermenistan’da patlatılan dinamitler tarihi katedralin sonunu getirebilir.
Ermeniler dinamitleri, ironik biçimde kendi tarihi miraslarının benzerinin Erivan’da inşasında gerekli taşları tedarik için patlatıyor. Türk yetkililer ise tüm başvurulara rağmen iki yıldır süren çalışmalar yüzünden bölgenin ciddi biçimde sarsıldığını belirtiyor.
Hikâyesi bile farklı
Ani ve çevresindeki bölgede 1998’den beri kazı çalışmalarının başını çeken Beyhan Karamarağlı adlı arkeolog, “Sadece katedral değil, buradaki pek çok anıt da sonunda çökecek” diyor. Ona göre bu bir ‘kültürel soykırım’.
Ermenistan Kültür Bakanlığı’ndan Gagik Gurjan ise jeologların çalışmaların Ani’ye zarar vermeyeceğini tespit ettiklerini söylüyor. Gurjan, “Bence Türkiye’deki bazı insanlar konuyu siyasi sonuçlar için kullanıyor. Eğer Türkler bu anıtları yüzyıllarca yok etmemiş olsalardı, şimdi şikâyet etmelerine de gerek kalmazdı” diyor. İki taraf arasındaki Ani tartışması çok derin. İki ülkenin halkı bile Ani’nin hikâyesini farklı biçimlerde anlatıyor. Türk tarihçilerine bakılırsa, Ani Türkiye için çok daha fazla öneme sahip, çünkü 11. yüzyılda Selçuk Türkleri tarafından fethedilen ilk Anadolu kentlerinden. Onlara göre kentteki Ermeni hâkimiyeti Selçuklu fethinden önce en fazla 50-70 yıl sürmüş.
Ermenilere göre ise Ani, tarih boyunca Ermeni krallarınca yönetilmiş ve en az iki yüzyıl başkentlik yapmış. 10. yüzyılda Ermeniler tarafından ‘binbir kiliseler şehri’ olarak onurlandırılmış. Karamarağlı ise yapıdaki bir çatlağı gösterip, “Öyleyse niçin onu yok ediyorlar?” diyor. Karamarağlı, her patlamayı ve çatlağı kaydetmiş.
Hatta yakınlardaki Menuşehr’deki Selçuklulardan kalma cami de epey zarar görmüş. Yakınlardaki Ocaklı Köyü’nün sakinleri patlamaları deprem bile sanıyor. Bir çiftçi, “Çocuklarımız korkuyor.
İneklerimiz süt vermiyor” diyor. Patlamaların son tanığı haziran ortasında Ani’yi ziyaret eden 150 kişilik Amerikalı Ermeni grubu oldu. Grup patlamayı bomba sanıp epey korkmuş.
Ani’yi ziyarete gelen hacılar ve Ermeni Patriği Mutafyan’ın şikâyetlerinden sonra patlamalar temmuz ortasında kesildi. Türk yetkilileri bunun fazla sürmeyeceği görüşünde. Gurjan ise patlamaların durdurulduğunu ama bunun şikâyetlerden değil, işçilerin başka kazı yöntemleri kullanmasından kaynaklandığını söylüyor.
(L.A Times)
Yorumlar kapatıldı.